Meeste Nederlanders houden medicijnen over

12 oktober 2020

Meer dan 80% van de Nederlanders houdt wel eens medicijnen over na gebruik en een deel van hen weet niet wat ze daarmee moeten doen. Dat blijkt uit een pilot onderzoek van de Coalitie Duurzame Farmacie (KNMP, VIG, Bogin, Neprofarm), IVM en MediSchoon in opdracht van het ministerie van VWS.

Ongeveer de helft van de mensen die weleens medicijnen overhoudt weet goed de weg naar de openbare apotheek te vinden om de ongebruikte medicijnen in te leveren. Van het deel van de mensen die de medicijnen thuis weggooit, spoelt een kwart de ongebruikte (vloeibare) medicijnen door toilet of gootsteen. Hierdoor komt het in ons milieu terecht. Medicijnresten kunnen een negatief effect hebben op organismen in water en de bereiding van schoon drinkwater moeilijker maken. Daarom is het van belang dat overgebleven geneesmiddelen altijd ingeleverd worden bij de apotheek of de milieustraat.

De geneesmiddelen- en watersector roepen alle Nederlanders op om hun ongebruikte medicijnen in te leveren bij hun apotheek tijdens de Week van Ons Water (10 – 25 oktober 2020).

Onderzoek

Een pilot inzamelweek bij openbaar apotheken in Zoetermeer en Noord-Nederland zorgde ervoor dat er in een week tijd meer dan 400 kilogram aan medicijnresten extra werd ingeleverd. In een enquête werden ruim 700 patiënten gevraagd naar de redenen voor het overhouden van medicijnen. Als voornaamste reden werd gegeven dat, achteraf gezien, medicijnen vaak voor een te lange periode zijn meegegeven. Dit komt omdat tussendoor de situatie kan wijzigen, waardoor bijvoorbeeld de behandeling wordt aangepast. Aris Prins, voorzitter van de apothekersorganisatie KNMP: ‘Maar ook als mensen meer informatie zouden delen met het apotheekteam zouden we er met elkaar voor kunnen zorgen dat medicijnen minder vaak overblijven!’

Het overgrote deel van de ondervraagde patiënten (90%) vindt meer aandacht voor het terugbrengen van overgebleven medicijnen belangrijk. Zij willen hier hun steentje aan bijdragen. Minstens driekwart van de patiënten gaf aan een inzamelweek daarbij stimulerend te vinden

Medicijnresten in het milieu

Ongeveer 90-95% van de medicijnresten belanden in het water via de urine en ontlasting, het overige deel, 5-10%, door medicijnresten die onzorgvuldig zijn weggegooid. Door de vergrijzing neemt het aantal medicijngebruikers toe, waardoor de hoeveelheid medicijnresten in het milieu toeneemt. Bovendien stijgen de concentraties van medicijnresten in het water, doordat er steeds vaker periodes van droogte voorkomen.

Situatie in Groningen

In Groningen treffen we vooralsnog slechts incidenteel zeer lage concentraties medicijnresten in onze bronnen aan, in de zuivering worden verwijderd. Dit willen we graag zo houden en daarom dat ook wij als Waterbedrijf Groningen, Groningers oproepen: Medicijnen over? Laat het milieu niet in de steek, lever ze in bij de apotheek!

Week van Ons Water

In de week van Ons Water (10-25 oktober) roepen verschillende partijen in Nederland op om medicijnresten weg te brengen en niet weg te gooien. De Week van Ons Water is een initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen, het Interprovinciaal Overleg, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Vewin, het Deltaprogramma en alle waterschappen, provincies, gemeenten en waterbedrijven. Deze organisaties willen Nederlanders bewuster maken van het bijzondere van water. Door te laten zien wat er aan watermanagement gebeurt in Nederland en bij jou in de buurt. Door te laten zien wat er nodig is voor de toekomst, want we zijn nooit klaar met ons water. En door tips te geven wat je zelf kunt doen. Want hoe beter we voor ons water zorgen, hoe meer we ervan kunnen genieten!

Veelgestelde vragen

Resten van humane geneesmiddelen komen na zuivering van afvalwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZIs) in het oppervlaktewater. Deze zuivering haalt niet alle stoffen uit het water. Ook komen geneesmiddelen met rivierwater uit het buitenland in Nederland terecht. Diergeneesmiddelen komen in het oppervlaktewater terecht via af- en uitspoeling na bemesting van het land, of via afvalwater uit mestverwerkingsinstallaties en viskwekerijen. Vanuit oppervlaktewater en via de bodem komen resten van geneesmiddelen in het grondwater terecht.
Waterbedrijf Groningen treft in haar grondwaterbronnen slechts incidenteel zeer laage concentraties aan van medicijn(resten).
Het waterlaboratorium WLN, dat voor ons de drinkwaterkwaliteit continu bewaakt, werkt met een rapportagegrens op haar meetapparatuur. Onder een bepaalde concentratie zijn de meetgegevens niet meer “betrouwbaar” en worden deze gerapporteerd als “niet aanwezig in meetbare concentraties”. Deze rapportagegrens (0,05 µg/l) ligt 20x lager dan de wettelijke norm voor medicijn(resten) in ons drinkwater (1 µg/l). Tot nu toe vinden we geen concentraties van medicijn(resten) boven deze rapportagegrens in ons grondwater.

In onze oppervlaktewaterbron (Drentsche Aa) worden incidenteel zeer lage concentraties van medicijnresten aangetroffen. Deze resten worden in de zuivering verwijderd.
- Zuiveren
- Zorgen dat het er niet in komt, door in samenspraak met diverse partijen maatregelen te nemen. Zoals voorlichting over inleveren van niet-gebruikte medicijnen, ipv door de wc spoelen. Of speciale afvalwaterzuiveringen in de buurt van ziekenhuizen.
- Onderzoek doen naar nog betere zuiveringsmethoden
- Medicijnfabrikanten oproepen om biologisch afbreekbare medicijnen te maken
Het effect dat geneesmiddelen hebben, is afhankelijk van de dosis. De concentraties van geneesmiddelen die wij aantreffen in het drinkwater zijn zeer laag. De effectieve dagelijkse dosis die men slikt is vele malen hoger (100.000 tot meer dan een miljoen).

Voor de volksgezondheid heeft dit geen gevolgen”, zegt Caroline Moermond, senior beleidsadviseur van het RIVM op het gebied van medicijnresten. “De drinkwaterzuivering zorgt ervoor dat het oppervlaktewater gezuiverd wordt van het overgrote deel van de verontreinigende stoffen. Daardoor zijn de concentraties van medicijnresten in drinkwater veel te laag om effect te hebben op het menselijk lichaam.”