Drinkwatersector slaat alarm: een jaar later
Iets meer dan een jaar geleden sloeg de drinkwatersector alarm. Uit onderzoek van VEWIN bleek namelijk dat alle drinkwaterbedrijven al voor 2030 meer productiecapaciteit nodig hebben. Bij drie van de tien drinkwaterbedrijven, waaronder Waterbedrijf Groningen, is zelfs per direct meer productiecapaciteit nodig. Een jaar later: hoe staan we er nu voor?
De laatste tijd zien we in de zomer aan de ene kant de vraag stijgen en aan de andere kant het tekort oplopen door droogte. Afgelopen zomer was dit minder een probleem door de relatief natte zomer. Wout Kompagnie, beleidsadviseur bij Waterbedrijf Groningen en programmamanager van de watertransitie, vertelt over de zomer van 2023: “Juni was wel een droge maand. We konden toen ook minder water uit de Drentsche Aa halen omdat er te weinig water doorstroomde. Maar juli en augustus regende het veel en was er voldoende water beschikbaar. Daarnaast gebruikten onze klanten door de vele regen ook minder water, denk aan extra douchen en het vullen van een zwembadje.”
Maar een natte zomer lost nog geen watertekort op. “Het betekent voor nu vooral dat we voor dít jaar nog geen tekort hebben opgelopen,” legt Kompagnie uit. Dat kan volgend jaar dus zomaar weer anders zijn.
Waarom een watertekort met zoveel regen?
We krijgen regelmatig de vraag hoe het toch kan dat er een watertekort is, terwijl er toch zoveel regen lijkt te vallen. Ook deze herfst lijkt er toch genoeg water uit de lucht te vallen. Toch is hiermee het probleem niet opgelost. Hydroloog Sjoerd Rijpkema vertelt: “We zijn er in Nederland eigenlijk nog op gericht om onze voeten droog te houden. Het watersysteem voert bij veel regen het water snel af naar de zee. Maar door de stijgende vraag naar water en de klimaatverandering loopt dit systeem nu tegen zijn grenzen aan. Omdat we in de winter zoveel water afvoeren is er niet genoeg water beschikbaar om de droge periodes te overbruggen.”
“Natuurlijk kan er tussen de verschillende jaren veel verschil zitten in het weer”, vertelt Sjoerd Rijpkema. “Soms heb je te maken met een hele droge zomer en soms regent het wel veel. Eigenlijk heeft het watertekort minder met het weer te maken en meer met het watersysteem in Nederland.”
Zomer droogte versus drinkwatertekort
Als we het in de zomer over droogte hebben, dan gaat dit feitelijk vaak over een neerslagtekort. Doordat er geen regen valt en wel veel water verdampt, hebben zowel de natuur, de landbouw als onze tuinen te maken met droogte. Je kunt zeggen dat we op dat moment dan acuut een tekort hebben, omdat de vraag stijgt terwijl het aanbod vanuit regen en rivieren daalt. Dat zijn de momenten waarop er ook meer drinkwater wordt gebruikt en veel waterbedrijven oproepen om zuinig te zijn met drinkwater en vooral tijdens piekuren niet je zwembad te vullen.
Beleidsadviseur Wout Kompagnie legt uit hoe het zit met het water dat wij als drinkwaterbedrijf uit de grond mogen halen: “Wij hebben met de provincie afspraken gemaakt hoeveel water we mogen oppompen. Dit is gebaseerd op de waterbalans en de vraag en aanbod over het hele jaar en vastgelegd in een vergunning. Technisch gezien zouden we misschien wel meer water kúnnen onttrekken, maar vanwege de vergunning mogen wij dit niet doen.”
Dus als we het hebben over het drinkwatertekort in het algemeen, dan hebben we het over de totale hoeveelheid van water die over het héle jaar beschikbaar is. En dat gaat tot nu toe nét goed, maar als we naar de toekomst kijken dan zien we dat voldoende water geen vanzelfsprekendheid meer is.
Kunnen we het water dat er valt niet beter opslaan?
Hydroloog Sjoerd Rijpkema: “Het is zeker belangrijk om te onderzoeken hoe we meer water kunnen vasthouden. Maar dat klinkt makkelijker dan het in de praktijk is. Kijk bijvoorbeeld naar de hoeveelheid water die wij in een jaar aan Groningers leveren: dat gaat om 48.000.000 kubieke meter. Stel, je zou dit op willen slaan in olympische zwembaden. Dan heb je voor een jaar lang meer dan 19.000 olympische zwembaden (2500 m3) nodig. Zelfs een kleine fractie daarvan opslaan is al lastig.
Zo werkt het natuurlijk niet in de praktijk, maar feit blijft dat je voor het opslaan van water veel ruimte nodig hebt. En die ruimte blijft in Nederland altijd schaars. “We werken mee aan onderzoeken hoe we dit in de toekomst meer kunnen gaan doen, maar de verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de provincies en de waterschappen “, zegt Rijpkema.
Hoe staan we er nu voor?
Kompagnie: “Als we kijken naar afgelopen jaar kunnen we misschien zeggen dat we ‘geluk’ hebben gehad met een vrij natte zomer. Maar op de lange termijn verandert het probleem hierdoor niet. Op dit moment redden we het precies. De vraag blijft stijgen, dus we hebben ook meer aanbod nodig. Een manier is om nieuwe afspraken te maken met de provincie, zodat we meer water uit de grond mogen halen. Dat lukt natuurlijk veel beter wanneer de provincies en de waterschappen erin slagen om het watersysteem zo aan te passen dat we meer water kunnen vasthouden.”
“Daarnaast blijft het noodzakelijk dat we ons hard inzetten voor de watertransitie, waarbij we niet alleen kijken naar vergroten van het aanbod, maar ook naar besparingsmogelijkheden. Bij onszelf, maar ook bij onze klanten. Maar daar hebben we ook de gemeenten, provincies en onze klanten dus hard bij nodig!”