RIVM gaat grenswaarden PFAS in voedsel, bodem, lucht en (drink)water opnieuw beoordelen

18 januari 2021

De Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) heeft in september 2020 een nieuwe wetenschappelijke opinie uitgebracht over de gezondheidsrisico’s door de aanwezigheid van PFAS in voedsel. De EFSA heeft de hoeveelheid PFAS berekend die mensen veilig binnen mogen krijgen gedurende hun hele leven (gezondheidskundige grenswaarde). Deze ligt lager dan voorheen.

Het RIVM ziet in het EFSA-rapport aanleiding opnieuw naar de bestaande grenswaarden voor PFAS in o.a. voedsel, bodem, (drink)water en lucht te kijken. Het RIVM stelt overigens ook dat het niet zeker is dat de door EFSA afgeleide waarde precies goed is. Het nadere onderzoek van het RIVM kan leiden tot het advies nadere maatregelen te treffen, zoals aanscherping van wetgeving en normen Dat blijkt uit de op 15 januari door het RIVM gepubliceerde appreciatie van de EFSA-opinie.

Drinkwater

Mensen krijgen op veel verschillende manieren PFAS binnen, bijvoorbeeld via voedsel, drinkwater, bodem en lucht. Het is bekend dat het Nederlandse drinkwater kleine hoeveelheden PFAS, ruim onder de huidige normen, kan bevatten. Uitgangspunt is en blijft dat het drinkwater uit de kraan voor iedereen veilig en gezond is om te drinken, een heel leven lang. Drinkwater voldoet aan zeer strenge kwaliteitseisen. Consumenten kunnen gewoon veilig water uit de kraan blijven gebruiken.

Waterbedrijf Groningen

Waterbedrijf Groningen maakt voor de productie van drinkwater, grotendeels gebruik van grondwaterbronnen (85% van onze drinkwaterproductie). Daarnaast winnen wij oppervlaktewater uit de Drentsche Aa, een schone beek waar geen afvalwater lozingen (industrie of riool) op plaatsvinden. Uit recent onderzoek blijkt dat onze bronnen geen of bijna niet te meten hoeveelheid PFAS bevatten. Wat er is gevonden ligt ook ver beneden mogelijke aangescherpte normen. Het drinkwater van Waterbedrijf Groningen is van uitstekende kwaliteit en voldoet aan zeer strenge kwaliteitseisen. Daar zien we op toe. Uitgangspunt is en blijft voor ons dat het drinkwater uit de kraan voor iedereen veilig en gezond is om te drinken en te gebruiken. Een heel leven lang. Daar doen we ook alles aan.

Wat gebeurt er nu?

Op verzoek van het ministerie van IenW berekent het RIVM de risicogrenzen voor PFAS in bodem, oppervlaktewater en drinkwater. Waarschijnlijk worden de risicogrenzen in sommige gevallen lager. De resultaten daarvan worden in de eerste helft van 2021 verwacht. Voor de drinkwatersector is de volksgezondheid van het grootste belang. De sector volgt het onderzoek van het RIVM zeer nauwlettend en zal, waar en wanneer nodig, graag bijdragen aan dat onderzoek en het vervolgtraject.

PFAS horen niet thuis in het milieu

De drinkwatersector vindt dat stoffen als PFAS in het geheel niet thuishoren in het milieu en de bronnen voor drinkwater, grond- en oppervlaktewater. De drinkwatersector is groot voorstander van het sterk terugdringen van emissies van stoffen zoals PFAS omdat ze slecht afbreken en daardoor lang in het milieu aanwezig blijven. Het Rijk, andere overheden en bedrijven hebben hier allemaal een verantwoordelijkheid in. Wat niet in de bronnen voor drinkwater terecht komt, hoeven de drinkwaterbedrijven er ook niet uit te zuiveren. De sector pleit daarom al langer voor strengere vergunningverlening.

Lees het standpunt van de drinkwatersector over PFAS

Lees de informatie van het RIVM over nieuwe gezondheidskundige grenswaarde PFAS

Veelgestelde vragen

PFAS kunnen in oppervlaktewater terecht komen door industriële lozingen in Nederland of stroomopwaarts vanuit het buitenland.
Daarnaast kunnen PFAS neerslaan uit de lucht en zo terecht komen in oppervlaktewater. Via de lucht of lokale vervuiling komen PFAS ook wijdverspreid voor in de bodem, ook vanuit de bodem kunnen PFAS weer in oppervlakte- of grondwater terecht komen
EFSA concludeert dat een deel van de Europese bevolking via voedsel en drinkwater meer PFAS binnenkrijgt dan de door haar afgeleide grenswaarde. In opdracht van het ministerie van IenW brengt het RIVM de blootstelling nu voor de Nederlandse situatie in beeld. Daarbij kijken we naar inname via drinkwater en andere bronnen, zoals voedsel. Daarna wordt bepaald welke bronnen als eerste kunnen worden aangepakt om langdurige blootstelling naar beneden te brengen. De uitkomsten van dit vervolgonderzoek worden in de eerste helft van 2021 verwacht. Op basis hiervan kan IenW besluiten de normen voor drinkwater aan te passen. Uitgangspunt daarbij is dat het drinkwater uit de kraan voor iedereen veilig en gezond is om te drinken, een heel leven lang.
In meerdere bronnen voor drinkwaterproductie treffen drinkwaterbedrijven PFAS aan, vooral in rivier- en oppervlaktewater dat door de Rijn of de Maas gevoed wordt. Ook in grondwaterbeschermingsgebieden worden regiospecifiek PFAS aangetroffen, die nu al of in de toekomst in grondwaterbronnen terecht kunnen komen. De drinkwatersector vindt dat stoffen als PFAS in het geheel niet thuishoren in het milieu en de bronnen voor drinkwater, grond- en oppervlaktewater. De drinkwatersector is groot voorstander van een totaalverbod op PFAS omdat ze slecht afbreken en daardoor lang in het milieu aanwezig blijven. Het Rijk, andere overheden en bedrijven hebben hier allemaal een verantwoordelijkheid in. Wat niet in de bronnen voor drinkwater terecht komt, hoeven de drinkwaterbedrijven er ook niet uit te zuiveren. De sector pleit daarom al langer voor een totaalverbod voor PFAS en minimalisatie van emissies via strengere vergunningverlening.
Waterbedrijf Groningen maakt voor de productie van drinkwater, grotendeels gebruik van grondwaterbronnen (85% van onze drinkwaterproductie). Daarnaast winnen wij oppervlaktewater uit de Drentsche Aa, een schone beek waar geen afvalwater lozingen (industrie of riool) op plaatsvinden. Uit recent onderzoek blijkt dat onze bronnen geen of bijna niet te meten hoeveelheid PFAS bevatten. Wat er is gevonden ligt ook ver beneden mogelijke aangescherpte normen. Het drinkwater van Waterbedrijf Groningen is van uitstekende kwaliteit en voldoet aan zeer strenge kwaliteitseisen. Daar zien we op toe.

Uitgangspunt is en blijft voor ons dat het drinkwater uit de kraan voor iedereen veilig en gezond is om te drinken en te gebruiken. Een heel leven lang. Daar doen we ook alles aan.
Drinkwaterbedrijven doen continu jaarlijks duizenden metingen en hebben een signaleringsfunctie waar het gaat om vervuiling van bronnen; grond- en oppervlaktewater. Ze meten, signaleren en melden. Wanneer nodig ondernemen ze direct actie om ervoor te zorgen dat het drinkwater dat uit de kraan komt altijd veilig en gezond is. De drinkwaterbedrijven monitoren de 20 PFAS uit de Europese Drinkwater richtlijn en andere PFAS die waarvan een kans is dat die in de drinkwaterbron kan worden aangetroffen.
PFAS zijn door de mens gemaakte stoffen die worden gevonden in de leefomgeving en in dieren en mensen. Van een groot deel PFAS is bekend dat ze ongewenste eigenschappen hebben. Ze kunnen een negatief effect hebben op mens en milieu. Ze komen inmiddels in kleine hoeveelheden voor in onder andere de bodem, het oppervlaktewater en bloed van mensen. Dit komt bijvoorbeeld doordat fabrieken ze uitstoten bij productieprocessen waar deze stoffen worden gebruikt. Hierbij kunnen PFAS bijvoorbeeld worden uitgestoten naar de lucht en van daaruit verspreiden naar de bodem en het grondwater. PFAS kunnen ook via afvalwater in het oppervlaktewater terecht komen en kunnen zich bijvoorbeeld via rivieren verder verspreiden. PFAS worden vanwege hun bijzondere eigenschappen in veel toepassingen gebruikt. Ze kunnen ook in het milieu terecht komen doordat ze vrijkomen uit producten waar PFAS in zitten. Bekende voorbeelden van PFAS zijn PFOA (perfluoro octanoic acid/ perfluoroctaanzuur), PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) en GenX.

Omdat PFAS niet of nauwelijks afbreken in het milieu, is het belangrijk om te voorkomen dat de stoffen in het milieu terecht komen. Wanneer de uitstoot van PFAS stopt, zullen deze stoffen nog langdurig in het milieu aanwezig blijven.
Ja, overal in Nederland kunnen consumenten het kraanwater veilig drinken. Het drinkwater in Nederland is overal veilig en zeer streng gecontroleerd. Het RIVM geeft aan dat mensen water uit de kraan kunnen blijven drinken.

De Inspectie Leefomgeving en Transport ziet toe op de kwaliteit van drinkwater in Nederland. De ILT concludeert dat het drinkwater in Nederland in 99,9% van de gevallen aan de huidige kwaliteitseisen, waaronder PFAS, voldoet.